🖋️ مهدی عبادی
در دنیای امروز، الگوهای ارتباطات اجتماعی به طور قابل توجهی تغییر کرده‌اند. این تغییرات در نوع، محتوا و ساختار ارتباطات به گونه‌ای است که جامعه‌شناسان را شگفت‌زده کرده است. برخی از این تغییرات به سمت پیشرفت و برخی دیگر به سمت پسرفت می‌روند و به وضوح بر محتواهای فرهنگی و روابط اجتماعی تأثیر گذاشته‌اند. در این میان، تغییرات منفی و آسیب‌های اجتماعی نیاز به بررسی دقیق دارند.
آسیب‌های اجتماعی به عنوان مولفه‌هایی تعریف می‌شوند که با هنجارهای اجتماعی مغایرت دارند و به تدریج در نظام اجتماعی نفوذ می‌کنند و زندگی روزمره افراد را مختل می‌سازند. این آسیب‌ها می‌توانند مشکلات روانی و اجتماعی متعددی برای افراد ایجاد کنند.
در بین اقشار مختلف جامعه، دانش‌آموزان به عنوان یکی از آسیب‌پذیرترین گروه‌ها شناخته می‌شوند. این کودکان و نوجوانان قرار است آینده جامعه را شکل دهند و حامل ارزش‌های فرهنگی آن باشند. آسیب‌های اجتماعی در این گروه ناشی از عوامل متعددی است. تحقیقات نشان می‌دهد که نوع و شدت انحرافات در میان دانش‌آموزان پیچیده و رو به افزایش است.
عوامل خانوادگی مانند ضعف در جامعه‌پذیری، روابط سرد عاطفی، گسیختگی خانوادگی و پایگاه اقتصادی پایین می‌توانند به رفتارهای انحرافی دانش‌آموزان دامن بزنند. همچنین، عدم تعلق به مدرسه و بی‌اعتقادی به هنجارهای آن نیز از دیگر عوامل مؤثر است.
یکی از مهمترین آسیب‌ها در حال حاضر، حضور بی‌ضابطه و بدون آموزش دانش‌آموزان در فضای مجازی است. آسیب‌های ناشی از فناوری‌های نوین مانند اینترنت و شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به نوع جدیدی از آسیب‌های اجتماعی و روانی منجر شود. حریم خصوصی افراد اهمیت زیادی دارد و احترام به آن در دنیای امروز به یکی از چالش‌های بزرگ تبدیل شده است.
بسیاری از والدین به دلیل عدم آشنایی با فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، از رفتارهای آنلاین فرزندانشان بی‌خبرند. این ناآگاهی، زمینه را برای سوءاستفاده‌کنندگان فراهم می‌آورد. فضای مجازی، به دلیل ناشناس بودن کاربران، امکان سوءاستفاده را افزایش می‌دهد.
فضای اینترنت دانش‌آموزان را با محتوای مختلفی مواجه می‌کند که کنترل چندانی بر آن‌ها وجود ندارد. این بمباران اطلاعاتی بدون نظارت والدین، می‌تواند آسیب‌های متعددی به همراه داشته باشد:
مواجهه با محتوای غیر اخلاقی و جنسی
وابستگی به فضای مجازی
تهدیدهای مجازی
هک شدن دستگاه‌های الکترونیکی
اتلاف زمان و کم‌تحرکی
ایجاد اضطراب و افت تحصیلی
مشکلات بینایی و عدم یادگیری مهارت‌های اجتماعی
دور شدن از واقعیت و خیالبافی
الگوسازی نادرست و پرخاشگری
سوءاستفاده‌های عاطفی و مالی
متأسفانه، آمار دقیقی از میزان استفاده دانش‌آموزان از فضای مجازی وجود ندارد. پس از بحران کرونا، خانواده‌ها با تهیه ابزارهای الکترونیکی، حضور دانش‌آموزان در این فضا را تسهیل کرده‌اند، بدون آنکه قوانین مناسب و کنترل‌های هدفمند وضع کنند. قوانین موجود نیز به اندازه کافی جامع نیستند و این موضوع فرصت را برای سوءاستفاده‌کنندگان فراهم می‌آورد.
در یادداشت‌های بعدی، راهکارهای مناسب برای مدیریت فضای مجازی و جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی در دانش‌آموزان مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
دیدگاه ها (یک دیدگاه)