زباله های ساختمانی شهر کرج، بازیافت یا دفن، نقشه راه چیست؟

مهدی عبادی

در حال حاضر با توسعه صنعت ساخت و ساز در کشورهای مختلف جهان، موضوع بازیافت و آلودگی هایی که محیط زیست را در برگرفته اند بسیار جدی است و ضرورت توجه به آن بر کسی پوشیده نیست.

با افزایش ارزش زمین و ملک در کلان شهرها و حومه ها سرمایه گذاران تمرکز خود را بر این بخش ها می گذارند. آنها با تخریب بناهای قدیمی روز به روز ساختمان های جدید و چند طبقه می سازند. به همین دلیل تولید نخاله های ساختمانی افزایش چشمگیری نسبت به قبل پیداکرده است. همچنین مصالح ساختمانی بازیافتی سهم بسزایی از نخاله های شهری را در کشورهای درحال توسعه و یا توسعه یافته به خود اختصاص می دهند.

حجم بالای زباله های شهری خصوصاً نخاله های ناشی از تخریب بافت های فرسوده منجر به بروز مشکلات فراوان در مناطق پر جمعیت می شود. از این رو توجه به بازیافت آن ها به دلیل مسائل زیست محیطی، کمبود مکان های دفع زباله، ایجاد منظره ای نامناسب و کمبود مصالح اولیه امری بسیار ضروری است.

افزایش روز افزون جمعیت و نیاز مردم به مسکن، فعالیت های عمرانی را دو برابرکرده و روزانه شاهد تخریب، ساخت و ساز و نوسازی های بی شمار در تمام نقاط شهری هستیم. تنها با مدیریت دورریزهای ساختمانی می توان از بروز مشکلات زیست محیطی جلوگیری کرد.

تولید مواد زاید حاصل فعالیت های انسان در زمینه های مختلف از جمله سازندگی و توسعه شهرهاست. تغییر شیوه زندگی مردم و تمایل آن ها به زندگی در خانه های نوساز باعث می شود تا حجم ساخت و ساز بالا رود. در نهایت میزان دورریزها و نخاله های ساختمانی افزایش پیدا کند.

خوشبختانه با پیشرفت علم و تکنولوژی تحقیقات فراوانی بر روی این مسئله انجام و تدابیر ویژه ای بدین منظور اندیشیده شده اند. یکی از بهترین و قابل توجه ترین راهکارهای مدیریت مصالح ناشی از تخریب سازه ها، بازیافت آن هاست. زیرا نه تنها از نظر اقتصادی بصرفه است، بلکه فواید زیست محیطی بسیاری نیز به همراه دارد.

برخلاف تصور عموم ۹۰ درصد از نخاله های ساختمانی را می توان مجدداً استفاده نمود و به میزان قابل توجه هزینه های تولید اولیه و ساختمان سازی را کاهش داد.

در کشورهای در حال توسعه به دلیل پیروی از روش های سنتی و عدم توجه به استانداردهای لازم استفاده از مصالح نسبت به کشورهای دیگر بیشتر است. از این رو به منظور کاهش هزینه های ساختمان سازی، کاهش استخراج مواد خام و دستیابی به توسعه پایدار، مدیریت ضایعات ساختمانی مورد توجه قرار می گیرد و توجه ویژه بدان معطوف می گردد.
یکی از مهم ترین و قابل توجه ترین معیارهای مدیریت پسماند، بازیافت یا استفاده مجدد از ضایعات ساختمانی است. در حال حاضر اکثر کشورها برنامه های مختلفی در این زمینه تدارک می بینند تا با استفاده از روش های بهینه مصالح دور ریز را بازیافت نموده و به میزان قابل توجه در هزینه های استخراج مواد اولیه و یا ساخت و ساز صرفه جویی کنند.
کلانشهر‌کرج، به علت حجم بالای فعالیت‌های عمرانی و ساختمانی همچون تخریب ساختمان‌های قدیمی، احداث ساختمان‌های جدید و بهسازی معابر شهری روزانه با حجم بسیار بالایی از نخاله‌های ساختمانی روبرواست که این امر ضرورت داشتن سیستم مدیریت پسماند با دیدگاه حفظ محیط‌زیست را دوچندان می‌کند
بر اساس آمار و اطلاعات سازمان مدیریت پسماند بررسی گردید. نتایج نشان داد که به طور متوسط روزانه بیش از ۶۰۰۰ تن نخاله ساختمانی در کرج تولید می‌شود که حدود ۸۰ درصد حجم این نخاله‌ها را مواد حاصل از عملیات خاکی (خاک، ماسه، سنگ و…)، آسفالت و قطعات بتن و مصالح بنایی (آجر، بلوک، گچ، سفال، کاشی، موزائیک و …) تشکیل می‌دهند، که بدون هیچگونه کار بازیافتی در دره های حصاروسیه انباشت می شود که با توجه به نزدیکی آن به مناطق شهری حصار و کلاک موجبات ایجاد مشکلات زیست محیطی برای شهروندان و محیط زیست پیرامون آن دارد.
با توجه به پیشرفت های تکنولوژیکی در مبحث بازیافت زباله های ساختمانی در دنیا، به نظر می‌رسد ضرورت دارد تا شهرداری کرج و سازمان پسماند با دعوت از شرکت های دارای توان تکنولوژی و استفاده از دانش فنی و تکنولوژیکی، نسبت به اصلاح این روند اقدام عاجل نمایند.
همچنین از آنجا که بتن،آسفالت ، گچ، خاک و آجر مواد اصلی نخاله های ساختمانی هستند، با همکاری سازمان های دولتی و خصوصی می توان آن ها را در بخش های مختلف نظیر محوطه سازی، راه سازی و … مورد استفاده قرار داد.

برای نخاله های ساختمانی پایانی را نمی‌توان متصور بود و قطعا بدون نقشه راه، این معضل آینده زیست محیطی شهر را قطعا به مخاطره خواهد انداخت.