🖋️مهدی عبادی
مرگ پایان زندگی است ؛ اَلْمَوْت ُ غایَتُه ُ دنیا با مرگ پایان می پذیرد؛بِالموت ِ تَخْتِم ُ الدُّنیا.این تعریف در عین سادگی، واقعی ترین تعریف مرگ است. به هر سان زندگی دنیوی با مرگ به پایان می رسد. مرگ بر همه مسئولیت ها، تلاش ها، آرزوها و هدف های دنیوی انسان خط پایان می کشد.
از دیدگاه اندیشه اسلامی مرگ تنها گذرگاه جهان غیب است. پیامبر گرامی اسلام (ص)، زندگی دنیا را خواب و مرگ را بیداری نامیده است. یعنی مرگ دریچه ‏ای است برای خروج از عالم خیال و ورود به جهان حقیقت و واقعیّت
مرگ انواع مختلفی دارد، اما غالب آنها نه افتخارآمیز هستند و نه ملامت انگیز. شهادت دربین انواع مرگ ها تنها مرگ افتخارآمیز است.شهادت مرگی است که انسان با توجه به خطرات احتمالی یا ظنی یا یقینی فقط به خاطر هدفی مقدس و انسانی و به تعبیر قرآن کریم «فی سبیل الله» از آن استقبال کند.
شهادت دو رکن دارد: یکی اینکه در راه خدا و فی سبیل الله باشد. هدف، مقدس باشد و انسان بخواهد جان خود را فدای هدف نماید. دیگر اینکه آگاهانه صورت گرفته باشد.
شهادت، به حکم اینکه عملی آگاهانه و اختیاری است و در راه هدفی مقدس است و از هر گونه انگیزه خود گرایانه منزه و مبرا است، تحسین انگیز و افتخار آمیز است و عملی قهرمانانه تلقی می شود. در میان انواع مرگ و میرها تنها این نوع از مرگ است که از حیات و زندگی برتر و مقدستر و عظیمتر و فخیم تر است.
شهادت از نظر اسلام از جنبه فردی، یعنی برای شخص شهید یک موفقیت است، بلکه بزرگترین موفقیت است، آرزو است، بلکه بزرگترین آرزو است. امام حسین فرمود: جدم به من فرموده است که تو درجه ای در نزد خدا داری که جز با شهادت به آن درجه نائل نخواهی شد. پس شهادت امام حسین برای خود او یک ارتقاء است و عالیترین حد تکامل است. اگر مرگ به صورت شهادت باشد، واقعا یک موفقیت است برای شهید جشن و شادمانی دارد. به همین جهت سید بن طاووس می گوید اگر نبود که دستور عزاداری به ما رسیده است، من روز شهادت ائمه را جشن می گرفتم.

اولیاء الله در دو صورت، و در دو مورد است که از خواستن طول عمر صرف نظر می کنند. یکی آنگاه که احساس کنند که وضعی دارند که دیگر هر چه بیشتر بمانند توفیق بیشتری در طاعت نمی یابند، بر عکس به جای تکامل، تناقص می یابند. امام سجاد علیه السلام می فرماید: «الهی و عمرنی مادام عمری بذله فی طاعتک فاذا کان مرتعا للشیطان فاقبضنی الیک» یعنی خدایا مرا عمر عطا کن مادام که عمرم صرف اطاعت بشود، اگر بنا است زندگیم چراگاه شیطان گردد، مرا هر چه زودتر به سوی خود ببر. صورت دوم، شهادت است. اولیاء الله مرگ به صورت شهادت را بلا شرط از خدا طلب می کنند. زیرا شهادت هر دو خصلت را دارد، هم عمل و تکامل است، بلکه همانطور که حدیث نبوی بیان میدارد، هر عمل نیکی در نردبان تکامل، بالاتر هم دارد جز شهادت. و از طرف دیگر انتقال به جهان دیگر است که امری محبوب و مطلوب و مورد آرزوی اولیاء الله است.

درباره مقام شهیدان روایات عجیبى در منابع اسلامى دیده مى شود که حکایت از عظمت فوق العاده ارزش کار شهیدان مى کند. در حدیثى از پیامبر اکرم ص مى خوانیم: «المجاهدون فى الله قواد اهل الجنه! ؛ مجاهدان راه خدا رهبران اهل بهشتند!»، در حدیث دیگرى از امام باقر علیه السلام مى خوانیم: «ما من قطره احب الى الله من قطره دم فى سبیل الله، او قطره من دموع عین فى سواد اللیل من خشیه الله، و ما من قدم احب الى الله من خطوه الى ذى رحم، او خطوه یتم بها زحفا فى سبیل الله! ؛ هیچ قطره اى محبوبتر در پیشگاه خدا از قطره خونى که در راه او ریخته مى شود، یا قطره اشکى که در تاریکى شب از خوف او جارى مى گردد، نیست، و هیچ گامى محبوبتر در پیشگاه خدا از گامى که براى صله رحم برداشته مى شود، یا گامى که پیکار در راه خدا با آن تکمیل مى گردد نمى باشد».

انقلاب اسلامی ایران پس از سالها مبارزه در سال۱۳۵۷ به پیروزی رسید، در حالی که علاوه بر تغییر در سیستم سیاسی کشور، مفاهیمی به بلندای جهاد و شهادت را جانی تازه بخشید. مضامین شهادت و ایمان در فرهنگ اسلامی، ریشه در تاریخ طولانی مسلمانان دارد اما مردم ایران در عصر معاصر، جامه ای بدیع بر این مفاهیم پوشاندند که با گذشت سالها از پیروزی انقلاب، همچنان برای ایرانیان، ارزشمند و گرامی است.مردم‌ انقلابی ایران در سال های مبارزه با رژیم شاهنشاهی آنچنان استقامت و روحیه شکست ناپذیری را به ظهور رساندند که سخت ترین شکنجه ها و آزارها، تبعیدها و اعدام‌ ها نتوانست ذره ای در ایمان و اعتقاد این مردم خللی وارد کند.مردم ایران با تکیه بر باوری عمیق به جهاد راستین ، هشت سال در جنگ تحمیلی در برابر دشمنی ایستادند که از حمایت همه قدرت ها و پیشرفته ترین تسلیحات بهره مند بود و در میدان جنگ از هیچ سبعیتی کوتاهی نمی کرد.در سالهای اخیر حضور پاکبازان شیفته اهل بیت در دمشق سوریه و نبرد با عوامل تکفیری_ تروریستی بار دیگر جامعه ایرانی را با شمیم ایثار و شهادت عطرآگین کرده است.در عرصه اجتماعی نیز در همین روزها، رشادت جوانانی که سیاوش گونه به دل آتش زدند تا از جان و مال شهروندان حراست کنند و خود زیر آتش و آوار گرفتار شدند و به شهادت رسیدند، همچنان بیانگر تبلور اخلاق، شهامت و جوانمردی در میان مردمانی ست که با همه کاستی ها و تحریم ها و رنج ها به وقت حادثه در هر میدانی که لازم باشد، جان بر کف و ایمان در دل ایستاده اند.معنویت و تأثیر آن در فرهنگ ایثار و شهادتروی آوری به فرهنگ غنی ایثار و شهادت در بستر معنویت تحقق پیدا می کند و این فرهنگ بدون در نظر گرفتن عنصر ایمان و تقوا راه به بی راهه خواهد برد. به همین دلیل است که فرهنگ ایثار و شهادت زاییده و متاثر از رشادت ها و فضایل اخلاقی و معنوی رزمندگان اسلام در دوران دفاع مقدس است.فرهنگ ایثار و شهادت یکی از ویژگی های بارز و منحصر بفرد انقلاب اسلامی در بعد معنوی و فرهنگی که موجب بالندگی انقلاب و نهضت جهانی اسلام در سراسر دنیا گردید ترویج فرهنگ ایثار و شهادت بود. شهادت موجب اشاعه فرهنگ ناب محمدی صلی الله علیه و آله و دفع هوشیارانه خطرات از جامعه اسلامی بود. افتخار به شهادت و شکل گیری مفهومی خاص به نام شهید و شهادت چنان پایه مستحکمی در جامعه پیدا نمود که امروزه به عنوان یکی از ارکان حفظ نظام محسوب می گردد.